ЖАҢАЛЫҚТАР
"АЭС керек емес" платформасы Алматыда алғашқы жиынын өткізді
Алматыда атом электр станциясын салуға қарсы «АЭС керек емес» платформасының өкілдері жиын өткізді. Олар АЭС салудың қаупі, референдумда тәуелсіз бақылаушы болудың маңызы жөнінде талқылады.
Жиын екі күн бұрын өтуі керек болған. Бірақ "өтеді" деп келісілген қонақүй (Hilton) соңғы сәтте залды беруден бас тартқан. Белсенділер мұны платформа жұмысына жасалып жатқан кедергі деп есептейді. Жиынды қалалық ішкі саясат бөлімінің қызметкерлері залдан бақылап отырды.
Белсенділер жиында 15-20 жылдан кейін ғана энергия беретін атом электр станциясына миллиардтаған қаржы салу ақылға қонымсыз бастама деді. Олардың сөзінше, АЭС салу – энергетика тапшылығын шешу емес, саяси мәселе. Қазіргі саяси жағдайда АЭС салуда ресейлік «Росатом» компаниясының мүмкіндігі басым.
– Болашақ атом энергетикасында емес. Ол көмір энергетикасында да емес. Болашақ жаңартылатын, баламалы энергетикада. Қазір ірі экономикаларды жаңартылатын энергиямын қамтамасыз ете алатын технологиялар бар. Бұл процесс әлемде жүріп те жатыр. Бұл мен байқаған бірінші мәселе. Екіншіден, мен АЭС салу саясиланған мәселе екенімен келісемін. Қазіргі жағдайда бұл саяси мәселе, – деді «Экоқорғау» экологиялық тобының тең төрағасы Владимир Сливяк.
Платформа мүшелерінің бірі Вадим Ни бұған дейін де жиын өткізуге кедергі бірнеше рет болған деді. Ол бұл жолғы кедергіні соңғы күндері әлеуметтік желіде АЭС салудың пайдасы жөнінде жүргізіліп жатқан үгіт-насихатпен байланыстырады.
– Бұл бір орталықтан басқарылып отыр деп нақты айта алмаймын. Барлығына президент немесе премьер-министр нұсқау жасады деп ойламаймын. Бұл керісінше, төменнен басталуы мүмкін. Энергетиктер энергетика министрлігіне барады. Ол тағы біреуге кіреді дегендей. Осылай тізбектеліп кете береді. Бізді құбыжық етіп көрсетеді. Бұған біреулер сенеді сосын. Себебі энергетика министрлігі бірнеше рет бізге қарата түсініксіз мәлімдемелер жасады. Ол мәлімдемені неге сүйеніп айтқаны белгісіз, – деді Азаттыққа экологиялық құқық бойынша сарапшы Вадим Ни.
Энергетика сарапшысы Әсет Наурызбаев платформаның негізгі мақсаты АЭС-ке қарсы шығу ғана емес, референдумды бақылау дейді. Сөзінше, қазір референдумды бақылауға құқығы бар 9 ұйыммен келіссөз жүргізіп жатыр. Бірақ сарапшы олардың қандай ұйымдар екенін атамады.
– Елімізде тәуелсіз бақылау жүргізетін бірнеше ұйым бар. Олармен сөйлестік. Олар біздің жақтастарымызды қатарларына қабылдауға дайын. Оқытып, қолдарына сайлау учаскесіне кіруге рұқсат беретін куәлік ұсынуға дайын. Өкінішке қарай, бізде заң ұйымдарға мұндай куәлік беруге шек қойған. Осындай куәліктерді өзіміз берер едік. Бірақ біз Орталық сайлау комиссиясында ұйым ретінде тіркелмегенбіз, – деді ол.
2 қыркүйекте президент Қасым-Жомарт Тоқаев халыққа жолдауында атом электр станциясын салу мәселесіне байланысты референдум 6 қазанда өтеді деп мәлімдеген. Референдумда «Сіз Қазақстанда атом электр станциясын салуға келісесіз бе?» деген сұрақ қойылады. Бұған дейін Орталық референдум комиссиясы референдум өткізуге 15,5 млрд теңге қажет деген.
"Қазір әлемде энергия тапшылығы күшейіп барады. Елімізге сенімді және экологиялық таза қуат көздері аса қажет. Сондықтан біз атом энергетикасын дамытуға баса мән беруіміз керек деп ойлаймын. Себебі экономикамыз күн өткен сайын мол энергияны қажет етуде. Мұндай сұранысты атом энергетикасы қамтамасыз ете алады. Қазір дамыған және дамушы 30 мемлекетте 200-ге жуық атом электр стансасы жұмыс істеп тұр" деді Қазақстан президенті халыққа жолдауында.
"Атом станциясын салмасақ [Ресейге энергетикалық тәуелділік] арта береді. Ең қажет кездерде біз энергияны Ресейден сатып аламыз, ол біздегіден анағұрлым қымбат. Соның салдарынан тәуелділік туындайды. Егер өз энергиямызды, соның ішінде атом энергетикасын көп өндірсек, тәуелділік оншалық деңгейде болмайды" деді Азаттыққа сұхбатында "Қазақстанның атом электр станциялары" компаниясының бас директоры Тимур Жантикин.
Оның айтуынша, Алматы облысының Үлкен ауылына жақын жерде орналасады деген АЭС Балқаш көлінің суын пайдаланғанымен, оған ешқандай зиянын тигізбейді, себебі АЭС-ке пайдаланылған су көлге қайта құйылмайды: "Көл жылып кетпейді, өйткені АЭС-тың жылыту жүйесіне көлдің еш қатысы болмайды" деді Жантикин. Оның айтуынша, атом электр станциясын 9 балға дейін жер сілкінісіне шыдамды етіп салуға болады, яғни жер сілкінісі болған жағдайда АЭС зардап шекпейді. Оның айтуынша, Жапонияның Фукусима станциясы тұрған аймақта қатты жер сілкінгенімен, ғимараттың өзі құламаған, АЭС-ке цунамиден зақым келген.
Былтыр қазанда DEMOSCOPE қоғамдық пікірге экспресс-мониторинг жүргізу бюросы өткізген сауалнама нәтижесі қазақстандықтардың 46,6 пайызы атом электр станциясын қолдайтынын, 37,7 пайызы қарсы екенін көрсеткен.
Ал тамыз айында президент жанындағы стратегиялық зерттеулер институтының тапсырмасымен 7-18 тамыз аралығында телефонмен өткізілген сауалнама респонденттердің 53,1% АЭС салуды қолдайтынын көрсеткен. Сұралғандардың 32,5% АЭС-ке қарсы болған. Олар негізінен апаттардан және қоршаған ортаға әсерінен қауіптенетінін айтқан. Телефонмен өткізілген сауалнамаға жиыны 1200 адам қатысқан. Респонденттердің 14,4% әзірге таңдау жасамағанын айтқан. Сауалнама КИСИ сайтында жарияланды.
Басқа да жаңалықтар
"НеМолчиKZ" жетекшісі Динара Смайыловаға Черногорияда саяси баспана берілді
Қазақстандық белсенді, "НеМолчиKZ" қоғамдық қорының жетекшісі Динара Смайылова (Дина Таңсәрі) және оның жолдасы Алмат Мұхамеджановқа Черногорияда саяси баспана берілді. Бұл жөнінде оның атынан сотқа қайырылған "Азаматтық альянс" ұйымы хабарлады.
Ұйым таратқан хабарламада "Ұзақ та күрделі рәсім аяқталды, енді Динара Смайылова мен Алмат Мұхамеджанов Черногорияда қауіпсіз ортада өмір сүре алады" делінген.
"НеМолчиKZ" — тұрмыстық және сексуалдық зорлық-зомбылық құрбандарына көмектесумен айналысатын үкіметтік емес ұйым. Ерлі-зайыптылар Черногориядан саяси баспана беру туралы өтінішті екі жыл бұрын берген.
Биыл 14 сәуірде Астананың сұрауы бойынша Смайылова Черногорияда ұсталған. Қазақстанда оның үстінен бірнеше қылмыстық іс қозғалып, оған іздеу жарияланған. Ертеңінде Подгорица қаласындағы сот Смайылованың паспортын алып қалып, өзін бостандыққа жіберген. Қазақстандық Смайылованың адвокаты Далибор Томович оны экстрадициялау туралы өтінішті қарау тоқтатылғанын, өйткені Черногория билігі Смайылованың саяси баспана беру туралы өтінішін қарап жатқанын хабарлады.
Қазақстан Бас прокуратурасының мәлімдеуінше, Динара Смайылованың үстінен "көрінеу жалған ақпарат тарату, жеке өмірге қол сұқпау ережесін бұзу, алаяқтық" баптары бойынша 6 қылмыстық іс қозғалған. Оған "НеМолчиKZ" қоры арқылы заңсыз ақша жинап, бұл қаржыны жеке мақсатына жұмсады деген айып тағылған.
Смайылова бұл айыптарға келіспейді. Мамыр айында Азаттыққа берген сұхбатында ол бұл істер ойдан құрастырылған деген.
Дина Таңсәрі деген атпен көбірек танылған Динара Смайылова Қазақстаннан 2021 жылы кеткен. Ол екі жылдай Грузияда тұрған, алайда қысқа уақытқа сыртқа шыққан оны сол елдің шекара қызметі қайта кіргізуден бас тартқан. Оның айтуынша, Грузияның мұндай шешім қабылдауына Қазақстан билігі ықпал еткен, себебі "НеМолчиKZ" қоры елдегі зорлық-зомбылықтың ауқымын көрсетіп, полицияның қауқарсыздығын әшкерелейді. Ол 2023 жылдан бері Черногорияда тұрады.
Саяси тұтқын Жыланбаевтың жағдайы туралы жазбадан соң құқық қорғаушыны полицияға шақыртқан
Қазақстандық құқық қорғаушы, "Ар.Рух.Хақ" ұйымының жетекшісі Бақытжан Төреғожина Алматы қаласы Алмалы ауданының полиция басқармасына "көрінеу жалған ақпарат тарату" бабы бойынша шақыртылды. Бұл туралы құқық қорғаушы өзінің Facebook-парақшасында жазды.
Төреғожинаның айтуынша, әкімшілік іс қозғауға саяси тұтқын әрі марафоншы Марат Жыланбаевтың денсаулығы нашарлап кеткені жайлы жақында жазған жазбасы себеп болған. Ол жазбада Төреғожина Жыланбаевты "терісінің түсі өзгерген, есінен танып қала жаздайды", салмағы 45 келіге дейін кеміп кеткен деп сипаттаған. Алайда бұл ақпаратты кейін Қылмыстық-атқару жүйесі комитеті (ҚАЖК) теріске шығарып, құқық қорғаушыға "жалған ақпарат таратқаны" үшін жауапқа тартылатынын ескерткен.
"Жыланбаевқа қатысты сұрақтарға анық жауап берудің орнына олар тағы да жалған жазып отыр! Маратты ешкім қарамайды, мекеме фельдшері оған көмектесе алмайды. Ал осыдан кейін ҚАЖК маған қоқан-лоққы жасағысы келе ме? Мен сіздерден тек шындықты сұрап отырмын!" — деп жазды Төреғожина. Ол өз жазылушыларын пікірлерде Қазақстан президенті Қасым-Жомарт Тоқаевты белгілеуге шақырды, себебі "елде қолмен басқарылатын жүйе орнаған, ал Жыланбаевтың тағдырын шешетін жалғыз адам – президент" деп жазған.
61 жастағы Марат Жыланбаев – Гиннестің рекордтар кітабына енген жеті рекордтың иегері атанған ультрамарафоншы ретінде көпке танылған. Ол тіркелмеген оппозициялық "Алға, Қазақстан!" партиясының бастамашыл тобының жетекшісі болған. 2023 жылдың көктемінде белсенді қамауға алынып, оның ісін жабық қараған Астана соты сол жылы қарашада Марат Жыланбаевты "экстремистік ұйым ісіне араласты" және "экстремизмді қаржыландырды" деген айып бойынша жеті жылға бостандығынан айырған. Жыланбаев пен оның жақтастары тағылған айыптарды саяси астары бар деп жоққа шығарды.
Қазақстандық құқық қорғаушылар Жыланбаевты "саяси тұтқындар" тізіміне қосқан. Ресми Астана елде саяси тұтқын жоқ, ешкім саяси ой-пікіріне бола қудаланбайды деумен келеді.
2025 жылғы қаңтар айында Азаттықтың Youtube-арнасында журналист Сания Тойкеннің "Марафоншы" атты деректі фильмі жарияланды. Онда 2023 жылдан бері түрмеде отырған супермарафоншы әрі оппозициялық белсенді Марат Жыланбаев жайлы баяндалады.
Хакерлер "Аэрофлот" жүйесін бұзғанын мәлімдеді. Қырықтан астам рейс ұшпай қалды
Ресейдің ең ірі әуе компаниясы – "Аэрофлот" дүйсенбі, 28 шілде күні таңертең 40-тан астам әуе рейсі тоқтатылғанын хабарлады. Компания мұны ақпараттық жүйелердегі ақауға байланысты деп түсіндірді. Украинаны қолдайтын, Silent Crow және "Киберпартизаны BY" деп аталатын хакерлік топтар "Аэрофлот" жүйесіне жасалған шабуылды мойнына алатынын айтқан.
"Аэрофлоттың" негізгі хабы – Мәскеудегі Шереметьево әуежайында жолынан қалған адам көп жиналып қалған. Телеграм-арналардың мәліметінше, ондаған рейстің тоқтатылуына байланысты жүздеген жолаушы Мәскеуден ұша алмай, әуежайда қалып қойған.
"Аэрофлот" өкілдері ұшпай қалған рейстің билетін қайтарғысы немесе айырбастағысы келген жолаушылар колл-орталыққа хабарласып, солар арқылы ғана билетті қайтара/айырбастай алады деп хабарлады. Әуе компаниясы тоқтатылған рейстердің жолаушыларына Шереметьеводан шығып кетіңіздер деп өтініш айтты.
Кестеде көрсетілген уақытта Екатеринбург, Челябинск, Ставрополь, Минеральның воды, Санкт-Петербург және Ресейдің басқа да қалаларына, оған қоса Минск пен Ереванға жолаушы апармақ болған ұшақтар жолынан қалған.
Әуелгіде "Аэрофлот" 42 жұп әуе рейсі, ал кейін тағы жеті рейс тоқтатылғанын хабарлады. Сонымен қатар, Калининградтағы Храброво әуежайынан ұшпақ болған бірнеше рейс тоқтатылғаны жайлы ақпарат бар.
"Аэрофлот" ақпараттық жүйелердегі ақаудың нақты себебін айтқан жоқ. Компания "мамандар тобы ұшу жоспарының орындалуына байланысты қауіп-қатерді азайту және түрлі сервистердің әдеттегі жұмысын тезірек қалпына келтіру үшін жұмыс істеп жатыр", – деп мәлімдеген. Мұны "Настоящее Время" телеарнасы хабарлады.
Ал Silent Crow және "Киберпартизаны BY" топтарының хакерлері "Аэрофлоттың" корпоративтік желісіне еніп, барлық маңызды деректеріне бұзып кіргенін – ұшу тарихы, кадрлық бақылау жүйелері мен ішкі телефон әңгімелерінің жазбаларына қол жеткізгенін мәлімдеді. Олар әуе компаниясының мыңдаған сервері жойылып, маңызды корпоративтік жүйелерінің бәрі бұзылғанын, оған қоса компания басшылығының дербес компьютерлеріне бақылау орнатқанын айтты.
“Бұл ресурстардың бәрі қазір ашылмай тұр немесе жойылған. Оларды қалпына келтіру үшін ондаған миллион доллар қажет болуы мүмкін. Стратегиялық залал келтірілді", – делінген Silent Crow тобы атынан жарияланған мәлімдемеде.
"Аэрофлот" бұл мәлімдемелерге байланысты әзірге пікір білдірген жоқ.
Silent Crow бұған дейін "Росреестр"-дің деректер базасын бұзғаны үшін де жауапкершілікті мойнына алған.
Өткен аптада және оның алдындағы аптада "Аэрофлот" пен басқа да бірқатар әуе компаниялары өз рейстерін украиналық дрон шабуылы қаупіне байланысты тоқтатқан немесе кейінге сырғытқан еді. Мәскеу әуежайларында бірнеше рет ұшып-қонуға шектеулер енгізілген болатын.
Астраханда тұрғын үйдің бір бөлігі опырылып түсті
28 шілде күні Ресейдің Астрахан қаласының орталығында, Ляхов көшесінде орналасқан көпқабатты тұрғын үйдің бір подъезді жартылай опырылып, құлап түскен, деп хабарлады Азаттықтың Орыс қызметі. Оқиға орнына барған төтенше жағдайлар министрлігінің (ТЖМ) қызметкерлері тұрғындарды апат болған үйден эвакуациялауға кіріскен. Зардап шеккендерді іздестіру шаралары да жүргізіліп жатыр.
ТЖМ мәлімдеуінше, бірінші қабаттан бесінші қабатқа дейінгі аумақта бірнеше пәтер опырылып түскен. Құтқарушылар қазір үйінділерді қолмен аршып жатыр. Оқиға орнында 80-нен астам адам жұмыс істеп жатыр, деп хабарлады төтенше жағдайлар қызметі.
Азаттықтың Орыс қызметінің мәліметінше, бұл тұрғын үй осыдан бес жыл бұрын апатты деп танылып, көктемде сүрілуге тиіс болған. Алайда онда нақты неше адам тұрғаны белгісіз. 1962 жылы салынған көпқабатты үйде барлығы 24 тұрғын пәтер бар. Оған қоса ғимаратта ветеринарлық клиника орналасқан.
- Өткен жұма күні Ресейдің Саратов қаласында да дәл осындай оқиға болған еді: тұрмыста пайдаланылатын газ жарылып, салдарынан он қабатты тұрғын үйдің бір подъезі опырылып түсті. Алдын ала мәлімет бойынша, жеті адам қаза тауып, 16 адам әртүрлі жарақат алған.
- 2024 жылдың басындағы жағдай бойынша, Ресейде бір миллионнан астам адам апатты жағдайда деп танылған үйлерде тұрып жатқаны тіркелген. Тергеу комитетінің сол кездегі мәліметінде олардың үштен бірі осындай үйлерде бес жылдан астам уақыттан бері өмір сүріп жатыр деп көрсетілген.
(жаңалық толықтырылады)
Таиланд пен Камбоджа басшылары Малайзияда келіссөз жүргізіп жатыр
Малайзияның әкімшілік орталығы Путраджая қаласында Таиланд пен Камбоджа өкілдері арасында келіссөз өтіп жатыр. Өткен аптада Оңтүстік-Шығыс Азиядағы бұл екі мемлекет арасында шекара дауына байланысты қарулы қақтығыс тұтанған еді. Қос тарап та қақтығыс кезінде беренді техника, дүркіндете ататын қару жүйелері мен әскери авиацияны қолданды. Қақтығыс салдарынан ондаған адам қаза тапқаны белгілі.
Келіссөзге қарамастан, дүйсенбі күні – осымен бесінші күні қатарынан қарулы қақтығыс жалғасты.
Малайзияның араағайындығымен ұйымдастырылған кездесуге АҚШ пен Қытай елшілері де қатысып отыр. Малайзия премьер-министрінің резиденциясында өтіп жатқан келіссөзге Таиланд пен Камбоджа үкімет басшылары қатысып жатыр.
Камбоджа премьер-министрі Хун Манет мәлімдегендей, келіссөздің басты мақсаты – "қарулы қақтығысты дереу тоқтатуға қол жеткізу". Ол бұл кездесуге АҚШ президенті Дональд Трамп мұрындық болғанын айтты. Демалыс күндері Трамп бір-бірімен қақтығысып қалған екі елдің басшыларымен телефонмен сөйлескен. Таиланд премьер-министрінің міндетін атқарушы Пхумтам Вечаячай келіссөз басталар алдында бейбітшілікке ұмтылатынын, бірақ Камбоджаның "ниеті шынайы екендігіне" күмәні барын айтқан.
Екі мемлекет те 24 шілдеде басталған қақтығыстың өршуіне бірін-бірі айыптап жатыр.
Таиланд пен Камбоджа арасындағы шекаралық аумақтар мен онда орналасқан, буддистер қасиетті санайтын ғибадатханаларға байланысты дау-дамайлар бір ғасырдан астам уақытқа созылып келеді. Бұл дау-дамайлар ХХ және ХХІ ғасырларда оннан астам соғысқа себеп болған.
Ресей Киев, Кропивницкий және Староконстантинов қалаларын атқылады
28 шілдеге қараған түні Ресей әскері Украинаға әртүрлі типтегі зымырандармен және дрондармен шабуыл жасады. Зымырандардың бір бөлігін стратегиялық авиация ұшақтарынан ұшырған. Ресей жағы Киевке және Кропивницкий қаласына шабуылдаған. Украина әуе күштерінің және мониторинг жүргізуші арналардың мәліметінше, шабуылдың негізгі нысанасы – Хмельницкий облысындағы Староконстантинов қаласы болған. Ол қалада әскери аэродром орналасқан.
Түн мезгілінде үш мәрте әуе дабылы жарияланды.
Киевте дрон шабуылы салдарынан Дарница ауданында сегіз адам зардап шеккен, олардың арасында үш жасар бала да бар деген ақпарат тарады. Киев қаласы әскери әкімшілігінің басшысы Тимур Ткаченконың хабарлауынша, ресейліктердің әуе шабуылынан көпқабатты тұрғын үй зақымданған.
Кропивницкий қаласында, жергілікті биліктің дерегінше, кемінде тоғыз жарылыс дыбысы естілген. Қалаға дрондар шабуылдаған. Зардап шеккендер туралы мәлімет жоқ.
Украина әуе күштерінің мәліметінше, 27 шілде, жексенбінің кешінен бастап Ресей Украинаға жиынтығы 324 дрон, 4 қанатты зымыран және 3 "Кинжал" типті аэробаллистикалық зымыранмен шабуыл жасалған. 15 дрон мен 2 зымыранды әуеден атып түсіру мүмкін болмаған. Дегенмен, дыбыстан да ұшқыр "Кинжал" зымырандары көздеген нысаналарға жете алмады деп хабарлады Украина жағы. Үш жерде нысанаға дәл тигені тіркелген, бірақ нақты қай жерде екені әзірге айтылмай отыр.
Ресей әскері әзірге бұл шабуылдар жөнінде түсініктеме берген жоқ. Ресейлік әскери телеграм-арналар да негізгі шабуыл бұрын да бірнеше рет нысанаға алынған Староконстантиновқа қаласына жасалған деп хабарлады.
Германияда жолаушы пойызы апатынан бірнеше адам қаза болды
Германияның оңтүстік-батысында 27 шілде, жексенбі күні кешке болған теміржол апатынан бірнеше адам қаза тауып, тағы бірнеше кісі жараланған. Бұл туралы осы елдің ақпарат құралдары – Bild басылымы мен dpa агенттігі хабарлады.
Schwäbische Zeitung газетінің мәліметінше, темір жолда болған апат салдарынан кемінде үш адам көз жұмып, 50-ден астам адам жараланған.
Хабарларға қарағанда, төтенше оқиға Баден-Вюртемберг федералды өңірінде, орманды және қыратты аймақта орналасқан Ридлинген қаласы маңында болған. Жолаушы пойызы Зигмарингеннен Ульм қаласына кетіп бара жатқан. Штутгарт қаласы федералды полициясының мәліметінше, Deutsche Bahn компаниясына тиесілі аймақтық экспресс пойызының екі вагоны рельстен шығып кеткен. Пойызда шамамен 100 қаралы жолаушы болған.
Интернетте тараған фото және видео материалдардан апат болған жерде құтқарушылар жұмыс істеп жатқаны байқалады. Түн мезгілінде жергілікті құтқару қызметінің басшысы Шарлотта Циллер баспасөз өкілдеріне пойыз апаты болған жердегі құтқару жұмыстары аяқталғанын айтты деп хабарлады ВВС.
Пойыз апатқа ұшырағанға дейін ол жерде қатты дауыл тұрған. Соның салдарынан рельс табанындағы үйілген топырақ қопарылып, пойыздың темір жолдан шығып кетуіне себеп болуы мүмкін деген болжам айтылып отыр. Әзірге апаттың себебі жайлы ресми ақпарат жоқ.
Австрия сыртқы істер министрі "бейтараптық өздігінен қорғамайтынын" айтты
Австрияның сыртқы істер министрі Беате Майнль-Райзингер Ресейдің агрессивті саясаты барған сайын күшейіп жатқан шақта ел ішінде НАТО-ға кіру мүмкіндігі жайлы болып жатқан пікірталасты "пайдалы" деп атады. Алайда ол қазіргі кезде австриялықтардың басым көпшілігі елдің Солтүстік Атлантикалық одаққа қосылуына қарсы екенін мойындады.
"Бір нәрсе анық: бейтараптық – бізді өздігінен қорғай алмайды. Халықаралық жағдай барған сайын тұрақсыз болып жатқан кезде және Ресейдің агрессиясы күшейіп жатқан шақта Австрияны шын мәнінде қорғай алатын нәрсе – бұл еліміздің қорғаныс қабілетіне және серіктестік қарым-қатынастарға салынатын инвестициялар. Жалпы алғанда Австрияның қауіпсіздік пен қорғаныс саласындағы болашағы жайлы қоғамдық пікірталас бастауға өте ашықпын. Қазір парламентте де, халық арасында да НАТО-ға кіруді көпшілік қолдап отырмаса да, мұндай пікірталас өте пайдалы болуы мүмкін", – деді министр Die Welt басылымына берген сұхбатында.
"Егер біз ешкімге тиіспесек, бізге де ешкім тимейді" деп жайбарақат шалқайып жата алмаймыз. Олай істеу аңғалдық болар еді... Біз ортақ еуропалық қауіпсіздік пен қорғаныс саясатын қолдау үшін қаржылай, әскери қатысу жағынан және саяси тұрғыдан қолдан келгеннің бәрін жасаймыз. Осылайша, Австрия 1995 жылы Еуропа одағына кіргеннен бері бейтарап мәртебесі айтарлықтай өзгеріске ұшырады", – деді Беате Майнль-Райзингер.
Австрия 1955 жылы одақтастар әскері елден шығарылғаннан кейін бейтарап ұстанымдағы мемлекет болатынын жариялаған. Осы мәртебесі ел Конституциясында да бекітілген. Оған қоса, Австрия НАТО-мен "Бейбітшілік үшін әріптестік" бағдарламасы аясында ынтымақтастық орнатқан.
Мәскеуден Пхеньянға тікелей әуе рейсімен ұшақ бірінші рет ұшты
Жексенбі, 27 шілде күні Мәскеудің Шереметьево әуежайынан Солтүстік Корея астанасы Пхеньянға алғашқы тікелей әуе рейсімен ресейлік Nordwind авиакомпаниясына тиесілі Boeing-777 ұшағы сапарға шықты, деп хабарлады ТАСС агенттігі. Ұшақ 29 шілде күні Ресейге оралады деп жоспарланған.
Ресейдің Азаматтық авиация агенттігі (Росавиация) шілде айының басында Nordwind компаниясына Солтүстік Кореяға ұшуға рұқсат берген. Мәліметке сәйкес, "тұрақты сұраныс қалыптастыру мен рейстердің толық жүктелуін қамтамасыз ету мақсатында" Мәскеу мен Пхеньян арасына айына бір рет ұшақ қатынасы болады.
Пхеньян мен Владивосток арасында да тікелей рейстер бар, бірақ ол екі араға Солтүстік Кореяның Air Koryo әуе компаниясы ұшағы ұшады. Оған билет Солтүстік Кореяға экскурсиялық саяхат аясында ғана сатылады.
27 шілде – 1953 жылы Солтүстік және Оңтүстік Корея арасындағы үш жылға созылған соғысты тоқтату туралы бітім күшіне енген күні. Солтүстік Корея бұл күнді "Жеңіс күні" ретінде атап өтті. Ел басшысы Ким Чен Ын мерекелік шараларға қатысып, сөзінде Ресейге де тоқталды. Ол Ресей "антиимпериалистік күреске" қатысып жатыр деп мәлімдеді. Солтүстік Корея сарбаздары Курск облысында Ресей әскері құрамында Украина қарулы күштеріне қарсы соғысқа қатысқан.
Былтыр Ресей мен Солтүстік Корея 2020 жылы пандемияға байланысты тоқтатылған жолаушы пойызы қатынасын қайта жандандырған.
2022 жылы Ресей Украинаға басып кіргеннен кейін Еуроодақ елдері, АҚШ және басқа да бірнеше мемлекет Ресейге қарсы салған санкциялар аясында тікелей әуе қатынасын тоқтатты. Қазір Еуропаға тек үшінші елдер – көбіне Түркия, Біріккен Араб Әмірліктері немесе Әзербайжан арқылы ғана жетуге болады.
Солтүстік Корея Ресейдің Украинаға қарсы басқыншылығын ашық түрде қолдады және Ресеймен стратегиялық әріптестік (іс жүзінде – әскери одақ) туралы келісім жасасты.
АҚШ мемлекеттік хатшысы: Ресейдің қылығы Трамптың "төзімін тауысып барады"
Ресейдің Украинамен соғыстағы іс-әрекеті АҚШ президенті Дональд Трамптың "төзімін тауысатын болды" және оның Мәскеу соғысты тоқтатуға бағытталған қадам жасайды деп "күтуді жалғастыруға ниеті де солып барады". Fox News телеарнасына берген сұхбатында АҚШ мемлекеттік хатшысы Марко Рубио осылай деп мәлімдеді.
Рубио Трамптың Ресей президенті Владимир Путинмен телефон әңгімелері жағымды болғанына қарамастан, ешқандай нәтиже бермегенін айтты. Мемлекеттік хатшыға дейін мұндай сөзді Трамптың өзі де бірнеше рет айтқан. Рубионың сөзінше, Ресей тек уақыт созып отыр.
"Ол (Трамп) өзін тұзаққа түсіруге жол бермейді. Ол әңгіме жайлы бітпейтін әңгіме жалғастыруға ниетті емес", – деді Рубио. Ол бұл соғыстың басталуына Трамптың қатысы жоғын, бірақ соғысты аяқтағысы келетінін тағы да қайталады.
14 шілдеде Трамп Ресей мен Путиннің жеке өзін бейбітшілік келісімін жасауға көнбей отыр деп қатты сынға алған. Ол Ресейге Украинамен бейбіт келісімге келуге 50 күн уақыт беретінін мәлімдеген. 3 қыркүйекте аяқталатын осы мерзім өткеннен кейін, Трамптың айтуынша, ол Ресейге және одан энергия тасымалдайтын елдерге қарсы, ең алдымен жоғары кеден бажын енгізбек. Мысалы, Ресейден мұнай сатып алып отырған Қытайдың қолдауынсыз Путин "бұл соғысты ұзаққа соза алмас еді", деді Fox News телеарнасына сұхбатында Рубио.
Бұған қоса Трамп АҚШ одақтастарына Украинаға қажет қару-жарақ сатуға дайын екенін мәлімдеген еді. Германияны қоса алғанда, бірқатар ел бұл схемаға қатысуға дайын екенін білдірді.
Трамптың мәлімдемелеріне байсалды түрде жауап берген Мәскеудің ресми ұстанымы содан кейін өзгерген жоқ. Ресей өкілдері бейбітшілікті қолдайтынын, бірақ ол үшін белгілі бір шарттар орындалуы тиіс екенін айтты, ал Киев Мәскеудің қойып отырған шарты соғыста тізе бүгуге тең деп есептейді. Нақтырақ айтқанда, әңгіме Украина өз аумағының бір бөлігінен бас тартсын дегенге саяды.
Трамп: АҚШ пен Еуроодақ сауда мәселелері бойынша "келісімге" келді
АҚШ пен Еуропа одағы сауда саласында ең ірі келісім жасасты. Бұл жайлы АҚШ президенті Дональд Трамп жексенбі, 27 шілде күні Ұлыбританияның солтүстігіндегі Шотландияда, Еурокомиссия жетекшісі Урсула фон дер Ляйенмен келіссөз өткізгеннен мәлімдеді.
Трамптың сөзінше, АҚШ Еуроодақтан баратын тауарларға кеден бажын бұған дейін айтылғандай 30% емес, 15% мөлшерінде белгілемек. Сондай-ақ, ол Еуроодақ АҚШ-тан 750 миллиард долларға энергетика ресурстарын сатып алуға, АҚШ экономикасына қосымша 600 миллиард доллар инвестиция құюға және АҚШ-тан қару-жарақ сатып алуға келіскенін мәлімдеді.
Фон дер Ляйен келісім жасалғанын растады. Оның айтуынша, алдағы апталарда бұл келісімнің егжей-тегжейі нақтыланатын болады. 15 пайыздық тариф АҚШ-қа Еуроодақтан енгізілетін тауарлардың басым бөлігіне қолданылмақ, бірақ агроөнеркәсіп өнімі сияқты кейбір тауарлар бойынша өзара кеден бажы нөлдік деңгейде болады, деді ол.
Еурокомиссия басшысы Еуроодақ АҚШ-тан сұйылтылған табиғи газды көбірек сатып алуға ниетті екенін де растады. Бұл Ресейден сұйылтылған газ сатып алуды азайтуға мүмкіндік бермек. Жалпы алғанда, фон дер Ляйеннің айтуынша, бұл келісімдер тұрақтылық пен болжамды болуын қамтамасыз етуді көздейді.
Бұған дейін АҚШ Жапониямен де осындай келісімге келіп, тариф мөлшерін 30%-дан 15%-ға дейін төмендеткен. Алайда, бастапқыда Еуроодақ өзара баж салығын нөлдік деңгейде белгілеуге үміт артқан еді, деп хабарлады Reuters.
Бұған дейін АҚШ президенті Дональд Трамп сауда келісімдерін жасасудың мерзімі 1 тамызда аяқталады деп белгілеген. Содан кейін Вашингтонмен келісімге келмеген елдер мен бірлестіктерге жоғары импорт тарифтері енгізілмек. Бұл талап Еуроодаққа да қатысты.
Трамп пен фон дер Ляйеннің кездесуі Шотландияның оңтүстік-батысында орналасқан, Трампқа тиесілі Тёрнберри гольф-клубында өтті. Кездесуге дейін АҚШ президенті де, Еурокомиссия жетекшісі де журналистерге келісімге қол жеткіземіз деп үміттенетінін мәлімдеді. Алайда Трамп бұған дейін келісімге келу ықтималдығын "50 де 50" деп бағалаған. Фон дер Ляйен де сондай баға беріп, егер келісім жасалса, бұл Еуропа одағы мен АҚШ арасында бұрын-соңды жасалған "ең маңызды келісім" болады деп айтқан.
Шотландиядағы келіссөзге қатысуға Еурокомиссияның сауда мәселелері жөніндегі өкілі Марош Шефчович, АҚШ сауда министрі Ховард Лютник және сауда өкілі Джеймисон Грир де барды. Еуропа "келісім жасағысы келеді", бірақ егер Еуроодақ өкілдері АҚШ президенті 1 тамыздан бастап 30% тариф енгізу жоспарынан бас тартсын десе, оған тиімді шарттар ұсынуы тиіс, деді Лютник. Бұл жерде АҚШ тауарларын Еуропа нарығына жеңілдетілген жолмен жеткізу мүмкіндігі жайлы сөз болып отыр. Трамп бұл мәселеде "әділеттік" қажет екенін, әсіресе АҚШ-тың автокөліктері мен ауылшаруашылық өнімдерін еуропалық нарыққа жеткізуде қиындықтар барын айтқан. Алайда, ол қалай болғанда да Еуроодақ үшін тариф мөлшерін 15%-дан төмендетпейтінін мәлімдеген.
Бұған дейін Еуроодақ АҚШ-тың баж салығына қарымта шаралар дайындаған. Алайда Трамп әкімшілігі әлем елдерімен сауда туралы келіссөздер өткізу үшін жоғары тариф енгізу жайлы шешімін сәуірде уақытша тоқтатқан соң Еуроодақ та ол шараларды тежеген. Қазірге дейін АҚШ аздаған елдермен ғана сауда келісімін жасай алды. Көптеген елге қатысты жоғары тарифтер жайлы АҚШ-тың шешімі 1 тамыздан бастап күшіне енуі мүмкін.
Алматы облысында жоғалған әскери тікұшақтың экипаж мүшелерінің туыстары көмек сұрады
25 шілдеде Алматы облысында жоғалып кеткен EC-145 әскери ұшағы экипажы мүшелерінің туыстары президент, төтенше жағдай және қорғаныс министрлеріне қайырылып, іздеу операциясын жеке бақылауларына алуды сұрады. Бұл жөнінде Syrmedia сайты хабарлап, туыстарының бірінің видеосын жариялады.
“Жағдайға назар аударуыңызды сұраймыз. Экипаждың үш мүшелерін туыстары күтіп отыр. Оларды тезірек құтқарады деп үміттенеміз” дейді видеода туыстарының бірі.
Олардың сөзінше, бірінші күн Отар ауданында іздеу жұмыстары жүргізіліп, “бостан-босқа уақыт” жұмсалған. Нағыз іздеу бір күннен кейін ғана – Сорбұлақ қоймасы маңында басталған.
“Бәлкім, олар жарақаттанып, әлі күнге дейін көмекті күтіп жатқан болар. Қазір біз достары, туыстары мен еріктілер өз күшімізбен іздеп жатырмыз. Іздеу жұмысын күшейтіп, түнде техниканы қосуды сұраймыз. Әрбір минут қымбат” дейді видеода.
Syrmedia.kz экипаж мүшелерінің де аты-жөнін атаған: Амангелді Аман, Ержігітов Бақтияр және Уйсенбаев Нұржігіт.
EC-145 тікұшағы 25 шілдеде радардан жоғалған.
Ақпаратқа қарағанда, тікұшақ Луговойдан ұшып шығып, Отар аумағында онымен байланыс үзілген. Тікұшақ бортында экипаждың үш мүшесі бар. Бұған дейін төтенше жағдай министрлігі әскери тікұшақтың бөлшектері Сорбұлақтан табылғанын хабарлаған.
Сорбұлақ – Алматының солтүстік-батысында орналасқан тазартылған құбыр суын жинайтын қойма. Ол әкімшілік аумақ жағынан Алматы облысы Іле ауданына қарайды.
Ресей Украинаның үш облысын атқылады. Екі адам қаза болды
Ресей әскері 27 шілдеге қараған түні Украинаның Константиновка және Мирноград қалаларын атқылап, соның салдарынан Донецк облысының екі тұрғыны қаза болды. Қырым және Светлое ауылдарында үш адам жараланды.
Херсон облысында өткен тәулікте 8 адам жараланды, арасында бір бала бар. 55 жастағы ер адам жексенбі күні таңертең жараланған, оған дроннан жарылғыш зат құлаған.
Днепропетровск облысында Ресей әскері екі ауданды артиллериямен атқылап, дронмен шабуыл жасады. Днепропетровск облыстық әскери әкімшіліктің дерегінше, төрт адам зардап шеккен: 47 және 60 жастағы екі ер адам және 40 және 58 жастағы екі әйел адам.
Өткен түні Украинаға барлығы 83 дрон шабуыл жасаған, 78-і атып түсірілген.
Израиль БҰҰ көмегін Газаға жеткізетін дәліз ашатынын мәлімдеді
Израиль БҰҰ-ның гуманитарлық көмегін Газаға жеткізетін дәліз ашатынын мәлімдеді. Ізінше аумаққа азық-түлік пен азық-түлік контейнерлерін парашютпенен жеткізу қайта жанданғаны белгілі болды.
Израиль әскері өз мәлімдемесінде «Газада ашаршылық қасақана жасалып жатыр деген жалған ақпаратты жоққа шығару үшін азық-түлік пен дәрі-дәрмек тасымалдайтын БҰҰ жүк көліктерінің қауіпсіз өтуіне мүмкіндік беретін гуманитарлық дәліз құрылатыны» жазылған.
ЦАХАЛ өкіліне сүйенген Reuters агенттігі Газаға азық-түлік әуеден жеткізіле бастағанын хабарлады. Агенттіктің палестиналық ақпарат көздері де контейнерлер аумақтың солтүстігіне келгенін растады.
Дегенмен гуманитарлық ұйымдар көмек жеткізудің бұл әдісі өте тиімсіз екенін айтады.
Жүзден астам ұйым осы аптада Газада ашаршылық басталғанын хабарлаған. ЦАХАЛ мұны жоққа шығарып, оны «ХАМАС-тың жалған ақпарат тарату науқаны» деп атаған.
Израиль наурыз айында Газаға гуманитарлық көмек жеткізуді тоқтатқан болатын. Мамыр айында көмек қайта басталды, бірақ бірқатар шектеу енгізілді. Көмек тарату АҚШ пен Израиль қолдайтын гуманитарлық қорға жүктелген. Көмек тарату орындары мен орталықтары атқыланып, нәтижесінде жүздеген палестиналық қаза болған.
Украина бас барлау басқармасы: Армавир аэродромында ресейлік Су-27УБ жойғыш ұшағы өртенді
Украина қорғаныс министрлігінің бас барлау басқармасы 26 шілдеге қараған түні Ресейдің Краснодар өлкесінде Армавир аэродромында Ресей әуе-ғарыш күштеріне тиесілі Су-27УБ әскери жойғыш ұшағы жойылғанын мәлімдеді.
Украина арнайы қызметі жариялаған видеода қараңғыда ұшақ жанып жатқаны көрінеді.
Оның қандай жағдайда өртенгені хабарланбады, алайда Украина бас барлау басқармасының хабарламасында "Ресей аумағының өз ішінде Кремль режиміне қарсылық өршіп жатыр" деп жазылған. Хабарламада сонымен бірге Армавир аэродромы Краснодар жоғары авиация ұшқыштар училищесінің курсанттарын оқыту үшін қолданылатыны жазылған.
Ресей қорғаныс министрлігі мен Краснодар өлкесінің билігі аэродромдағы өрт немесе ұшақ жойылғанын хабарламады. Ресейлік әскери блогерлер Армавир аэродромында ұшақ өртенгенін растады. Дереккөзді айтпаған кейбірі ұшақты "украин арнайы қызметі тартқан әйел" өртеген, әйелдің өзі ұсталды, ал ұшақ сәл бүлінген деп жазды. Бұл ақпаратты әзірге растайтын дереккөз табылмады.
Армавирдегі пабликтер де Украина бас барлау басқармасының қалада түске дейін мобильді байланыс болмады деген ақпаратын растады.
Украинада соғыс жалғасып жатқан кезде Ресейде авиатехниканы өртеу немесе өртеу талпыныстары бірнеше рет тіркелген. Әдетте мұны Ресей азаматтары ақшаға жасайды. Шілде басында Украина арнайы қызметі Ресей аумағында "Өрмек" операциясын жүзеге асырған, соның барысында Ресейдің әскери аэродромдарына жүк көліктерінде болған дрондар шабуылдаған. Украина арнайы қызметінің тұжырымдауынша, шамамен 40 ұшақ жойылған немесе бүлінген.
ПІКІРЛЕР